افزایش مسئولیت پذیری در کودکان، یکی از مهم‌ترین موضوعات در تربیت کودک است که در سال‌های اخیر نیز بیشتر مورد توجه والدین قرار گرفته است و اغلب نیز از مشاوران کودک برای آموزش این احساس به فرزند خود طلب یاری می‌کنند.
برخی از والدین تصور می‌کنند که تا همیشه باید با کودک رفتار ملایم و مهربانی داشت، هیچ‌گونه مسئولیتی به او نداده و بر این باورند حتی تا بزرگسالی، تمامی کارهای فرزند خود را انجام دهند. اما این موضوع علاوه بر افزایش مشکلات والدین، برای کودک نیز دردسرساز خواهد شد، زیرا اکثر کودکانی که مسئولیت پذیری در خانه را به خوبی یاد نگرفته‌اند، در جامعه نیز افراد مسئولیت پذیری نخواهند شد و از زیر بار مسئولیت‌های حرفه‌ای و اجتماعی خود شانه خالی می‌کنند. همین افراد یکی از دلایل ناکارآمدی جامعه به حساب می‌آیند.
مسئولیت پذیری در کودکان به معنی انجام دادن تمامی امور در منزل نیست بلکه معنی و مفهوم دیگری دارد. در این مقاله ضمن معرفی این احساس و راه‌های افزایش مسئولیت پذیری در کودکان نیز مورد بررسی قرار گرفته و بیان خواهد شد.
مسئولیت پذیری کودکان چیست؟
از اصلی‌ترین دغدغه‌های والدین در تربیت درست کودکان، مسئولیت پذیری است. برای تعریف ساده مسئولیت پذیری کودک باید گفت، این عبارت بدان معنا است که کودک انکارهایی را که توانایی انجام آن‌ها را دارند، به تنهایی انجام دهند. نکته حائز اهمیت در این قسمت این است که وظیفه را نباید با مسئولیت پذیری اشتباه گرفت. وظیفه جزو کارهایی است که کودک باید آن‌ها را انجام دهد مانند تمیز کردن اتاق بعد از بازی.
ولی مسئولیت پذیری بدین معنا است که کودک علاوه بر وظایفی که به عهده اوست، کارهای خواسته شده را نیز انجام دهد، به نوعی در مقابل مسئولیتی که عهده‌دار شده است، کودک چیزی به دست خواهد آورد.
از دیگر تفاوت‌های مسئولیت با وظیفه، تمایل در انجام است. در واقع وظیفه کارهایی است که کودک باید آن‌ها را انجام دهد، درحالی که مسئولیت، مواردی است که خود کودک به طور آگاهانه آن‌ها را انتخاب کرده و می‌پذیرد.
دلایل عدم افزایش مسئولیت پذیری در کودکان
در برخی خانواده‌ها، والدین با کودکانی روبه‌رو هستند که هیچ علاقه‌ای به پذیرش مسئولیت نداشته و علاوه بر آن از زیر مسئولیت‌های محوله نیز شانه خالی می‌کنند. از این دسته کودکان نباید انتظار انجام کاری را داشت. حال مهم‌ترین دلایل بروز این مسئله به طور مفصل بیان می‌شود؛
پدر و مادر قادر به “نه گفتن” نیستند.
والدین باید توانایی نه گفتن به کودک خود را داشته باشند. همه چیز نباید همیشه بر فرزندشان فراهم باشد. در واقع این کار نشان‌دهنده دوست داشتن فرزند نیست بلکه موجب تربیت ضعیف و ناصحیح او خواهد شد. گاهی این کودکان به قدری ضعیف و لوس می‌شوند و گریه و زاری راه می‌اندازند که تحمل اخلاقشان حتی برای پدر و مادر خودشان نیز سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود.
بهتر است والدین اجازه دهند تا کودک برای به دست آوردن برخی چیزها تلاش کند. اینکه والدین در همه جا، حامی و محافظ کودک باشند، تنها کودک را با شخصیتی وابسته تربیت خواهند کرد و در آینده نیز در جامعه بسیار دچار مشکل می‌شود.